Январь 21-де, Тываның географтарының ээлчеглиг хуралы болган. Орус география ниитилелиниң 14-кү съездизиниң дугайында кыска илеткелди эртем доктору, Тыва салбырның даргазы Светлана Курбатская кылган. Россияның онза байдалдар яамызының сайыды Сергей Шойгу баштап турар Орус география ниитилелиниң ээлчеглиг съездизи эрткен чылдың декабрь 10-16 хүннеринде Санкт-Петербургка эрткен. Россияның 69 регионнарындан географтар ынчан чыылганнар. Сергей Шойгудан аңгыда, РФ Чазааның даргазы Владимир Путин бо улуг чыышка киришкен. Орус география ниитилелиниң ( хурааңгайлаарга РГО) даргазы бодунуң илеткелинге, география сайзырадырынга школачыларны хаара тудары чугула деп, патриотчу уткалыг чүүлдү чугаалаан. Курбатская боду 16 семинарларның 4 семинарынга киришкен.

Бо съездиге бир солун илеткел Пор-Бажың дугайында болган. Ону шинчээн археологтар, географтар, хөрзүн талазы-биле эртемденнер чаңгыс үн-биле Пор-Бажың хааннар-беглер өргээзи эвес, а манихей шажынның тудуу деп шынзытканнар. Бо тудуг кылдынгаш ажыглалга кирбээн болган. Манихей шажыны 3 векте Вавилонияга тывылган болгаш чер кырында багай чүвени делгередип турар өөредиглиг турган. Манихейниң шажынчылары моон сывыртыпканнар. Ынчангаш 4-6 вектерге хамааржыр Пор-Бажың чер кырында арткан манихей шажынның чаңгыс-ла тураскаалы бооп турар. Археологтуг чаа чүүлдер моон тывылбаан, Пор-Бажың шивээзин ам шинчилээн ажыы чок деп Россия эртемденнери түңнелге келгеннер.

Тыва географтар РГО-нуң грантызын ойнап аары-биле 2011 чылда кандыг экспедиция чорударын сүмелешкеннер. 19-20 ветерде Тываны шинчээн орус эртемденнерниң оруун ам өөренип көөр дээн бодалды боттандырары арткан. Орус география ниитилелиниң Тыва салбыры чаа кежигүннер-биле хуралга немешкен.

Эң сөөлгү айтырыгда Тываны шинчилээр эртемденнер “Делегейниң 7 бедии – Тыва” командазынга боттуг дузаны  кадар деп шиитпирлээш, ону херек кырында боттандырганнар. Тыва альпинистер эрткен чылдың төнчүзүнде Орус географияя ниитилелиниң кежигүнүнге киргеннер болгай. Австралия чедер кызыл-сарыг кадакка аттарын салгаш, өргүлүн командага сунганнар. Тыва альпинистерниң бо командазы 2011 чылдың феврал айда 5 дугаар диви, Австралияның эң бедик даа болур Косцюкоже үнүүшкүнү кылырынга шудургу белеткенип турарлар. Ол Чер бөмбүрзээниң талыгырында чыдар күрүнеже баар чөпшээрел – виза команданың холунда алдынган.